فناوری اطلاعات و ارتباطات (قسمت ششم)-کاربردهای ICT

تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات در زندگی روزانه

کاربرد کامپیوتر در: تجارت (کسب و کار)، آموزش، بانک، دولت، بهداشت و درمان.

1- کاربرد کامپیوتر در کار و تجارت به منظور تهیه گزارش‌های مالی پیچیده؛ ذخیره اطلاعات مشتریان؛ ذخیره اطلاعات محصولات از جمله تعداد آنها؛ انجام محاسبات پیچیده و استخراج اطلاعات آماری؛ فروش محصولات؛ بازاریابی؛ سیستم‌های مدیریت ارتباط با مشتری (CRM– Customer Relation Management)؛ سیستم‌های طراحی منابع تشکیلات (ERP– Enterprise Resource Planning) استفاده از اینترنت و معرفی و فروش محصولات به صورت آنلاین.

• تجارت الکترونیک (e-commerce): معرفی خدمات یا محصولات (تجارت) به کمک کامپیوتر و به صورت آنلاین (از طریق اینترنت). شیوه‌ی پرداخت هزینه‌ها ممکن است از طریق کارت اعتباری یا درج بدهی (پرداخت حضوری یا واریز به شماره حساب) باشد.

مزایا: امکان استفاده در 24 ساعت و 7 روز هفته؛ خدمات در تمام دنیا قابل ارائه هستند؛ جلوگیری از اتلاف وقت؛ محدوده‌ی وسیع کالاها؛ مشاهده‌ی جزئیات کالا و تصاویر آن؛ استفاده از نظرات دیگران در مورد محصول خاص؛ مستقل از مکان جغرافیایی.

معایب: سوء استفاده از کارت اعتباری؛ عدم اطمینان از وب‌سایت؛ خدمات پس از فروش؛ خرید از کشور دیگر.

• کار از راه دور (teleworking) یا دور کاری، انجام کارهای اداری از راه دور.

مزایا: کاهش و یا حذف زمان رفت و آمد؛ افزایش تمرکز روی کارها؛ برنامه‌های زمان‌بندی انعطاف‌پذیر؛ کاهش فضای شرکت یا سازمان. معایب: تعامل با دیگران وجود ندارد یا بسیار محدود است و ممکن است منجر به انزوای کارمندان ‌شود؛ کاهش روحیه‌ی کار تیمی؛ نیاز به مدیریت و انضباط شخصی زیادی دارد؛ ممکن است فضای کار مناسب نباشد (شلوغ و به هم ریخته).

مثال: سیستم رزرو بلیط هواپیما، بانک‌ها، شرکت‌های بیمه

• آموزش مبتنی بر کامپیوتر (CBT– Computer Based Training): بهره‌گیری از نرم‌افزارهای آموزشی در قالب لوح‌های فشرده‌ی چندرسانه‌ای یا استفاده از اینترنت در آموزش (e-learning).

• آموزش الکترونیکی (e-learning) یا آموزش از راه دور (distance learning یا tele-learning) عبارت است از بهره‌گیری از اینترنت برای آموزش. این آموزش ممکن است به صورت آنلاین و از طریق ویدیو کنفرانس صورت گیرد (مثل دانشگاه‌های مجازی) یا از طریق سایت‌ها و صفحات وب صورت گیرد.

مزایا: زمان و محل آموزش، انعطاف‌پذیر هستند؛ یادگیری چندرسانه‌ای، مؤثرتر است؛ هزینه‌ی کمی دارد؛ فرایند آموزش با کنترل بیشتری صورت می‌گیرد.

معایب: تعامل با دیگران (استاد یا دانشجویان) وجود ندارد یا بسیار محدود است و ممکن است منجر به انزوای دانش‌آموزان ‌شود؛ نیاز به مدیریت و انضباط شخصی زیادی دارد؛ ممکن است فضای یادگیری مناسب نباشد (شلوغ و به هم ریخته)؛ قطع احتمالی اینترنت؛ تهیه محتوای آموزشی زمان‌بر.

2- کاربرد کامپیوتر در آموزش به منظور کار با سیستم‌های اطلاعات دانش‌آموزان و سیستم ثبت‌نام آنها؛ طراحی برنامه‌های کلاسی پیچیده؛ دسترسی به اینترنت و جستجوی مطالب آموزشی؛ استفاده از برنامه‌هایی نظیر برنامه‌های پردازش کلمه (Word)، برنامه‌های صفحه گسترده (Excel) و … برای تهیه‌ی فایل‌های آموزشی؛ استفاده از اینترنت و آموزش از راه دور؛ انجام تکالیف از راه دور.

3- کاربرد کامپیوتر در بانک به منظور کار با سیستم‌های اطلاعات مشتریان از جمله مشخصات فردی، مانده‌ی حساب، واریزها و برداشت‌ها و …؛ محاسبه‌ی اقساط وام‌ها و محاسبه‌ی قسط‌ها و زمان‌بندی پرداخت آنها و …

* بانکداری الکترونیک (e-banking) به طور خلاصه یعنی مدیریت آنلاین مالی (پولی) و روز به روز کاربردهای آن گسترش می‌یابد و جایگزین مناسبی برای انجام خدمات بانکی به صورت سنّتی و رو در رو (face to face) است. بانکداری الکترونیکی، خدمات متنوعی را برای مشتریان فرام می‌آورد از جمله: پرداخت قبوض، انتقال وجه، مشاهده و کنترل تراکنش‌ها، معرفی سپرده‌ها و محاسبه‌ی سود سپرده‌ها به صورت آنلاین و …

مزایای بانکداری الکترونیک: امکان استفاده در 24 ساعت و 7 روز هفته (محدودیت کاری ندارد)؛ خدمات در تمام دنیا قابل ارائه هستند؛ جلوگیری از اتلاف وقت؛ کاهش هزینه‌های عملیات بانکی.

معایب بانکداری الکترونیک: به دلیل استفاده از اینترنت در ارائه‌ی خدمات، ممکن است در معرض تهدیدها و سوء استفاده‌های اینترنتی قرار بگیرد.

4- کاربرد کامپیوتر در دولت در تمام سطوح مدیریتی یک دولت، نظیر بخش، شهرستان و استان، امری فراگیر شده و در نتیجه‌ی آن، استفاده از اینترنت در انجام خدمات دولتی (دولت الکترونیک یا e-government) نیز بسیار مرسوم شده است. مثال‌هایی از کاربرد کامپیوتر در خدمات دولتی و دولت‌الکترونیک عبارتند از سرشماری، سیستم ثبت مشخصات خودرو، وصول درآمد، رأی‌گیری الکترونیکی، بهداشت و درمان عمومی، ذخیره‌سازی اطلاعات مجرمان، اطلاعات مسکن و …

5- کاربرد کامپیوتر در بهداشت و درمان به منظور کار با سیستم‌های اطلاعات و سوابق بیماران؛ سیستم آمبولانس (برای توزیع ماشین‌های اورژانس، ردیابی محل بیماران و استفاده از تجهیزات پزشکی)؛ وسایل تشخیص بیماری نظیر دستگاه‌های ام.آر.آی MRI (Magnetic Resonance Imaging) و اسکنرهای CT (Computerized Tomography) ؛ سیستم‌های جراحی کامپیوتری و …

* پزشکی از راه دور (tele-medicine): پزشکی از راه دور را بطور ساده می‌توان ارائه‌ی خدمات پزشکی از طریق تجهیزات ارتباطی راه دور تعریف نمود؛ به این معنی که یک پزشک، بیمارش را بصورت بلادرنگ از طریق ویدیوی ماهواره ای ویزیت می‌کند. به بیانی کلی‌تر، «ارائه خدمات بهداشت و درمان، در جایی که مسافت یک عامل بحرانی است، توسط همه متخصصان بهداشت و درمان با کمک تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات جهت تبادل اطلاعات معتبر، بمنظور تشخیص، معالجه و پیشگیری از مریضی و جراحات، تحقیق و ارزیابی و ادامه تحصیل دست اندرکاران بهداشت و درمان با هدف تسریع و پیشرفت سلامت افراد و اجتماعات آنها» را پزشکی از راه دور می‌گویند.

ویژگی‌های سیستم‌های کامپیوتری

سیستم‌های کامپیوتری در مقایسه با انسان، دارای مزایا و معایبی هستند که در جدول زیر لیست شده‌اند.

جدول 9 ویژگی‌های سیستم‌های کامپیوتری
مزایای سیستم‌های کامپیوتری	معایب سیستم‌های کامپیوتری
محاسبات سریع و دقیق	قدرت ابتکار و خلاقیت ندارد
تصحیح و دستکاری سریع داده‌ها	قدرت قضاوت و عقل سلیم ندارد
انجام خودکار کارهای تکراری	قابلیت وفق‌پذیری در شرایط غیرمترقبه را ندارد
کنترل بسیار دقیق ماشین‌آلات	واسطه‌ی انسانی با مشتری ندارد (در مواردی که مشتری ترجیح می‌دهد صحبت کند)